Z przykrością informujemy, że 9 października w Paryżu zmarł dr Ludwik Krzysztof Zaleski-Zamenhof, esperantysta, inżynier konstruktor, Honorowy Obywatel Miasta Białegostoku. Miał 94 lata. W imieniu białostockich esperantystów pragniemy przekazać głębokie wyrazy współczucia rodzinie Zamenhofów.
O śmierci ojca powiadomiły jego córki:
Ni kun malfeliĉa koro anoncas al la esperantistaro la forpason de nia patro. La nepo Ludoviko Kristoforo ZALESKI-ZAMENHOF, en sia 95-a jaraĝo forpasis la 9an de oktobro 2019, en Parizo. La entombiga ceremonio okazos en familia rondo. En la nomo de la familio: Margaret Zaleski-Zamenhof kaj Hanna Zamenhof Zaruski.
(W tę smutną godzinę powiadamiamy esperantystów o odejściu naszego ojca. Wnuk Ludwik Krzysztof Zaleski-Zamenhof w wieku 95 lat odszedł 9 października 2019 r. w Paryżu. Ceremonia pogrzebowa odbędzie się w gronie rodzinnym. W imieniu rodziny: Margaret Zaleski-Zamenhof i Hanna Zamenhof Zaruski).
Urodził się jako Ludwik Zamenhof 23 stycznia 1925 r. w Warszawie w rodzinie lekarzy, Adama i Wandy Zamenhofów. Imię otrzymał po dziadku, Ludwiku Łazarzu Zamenhofie, inicjatorze języka esperanto. Esperanta nauczył się w 1934 roku i od tej pory brał udział w Światowych Kongresach Esperantystów.
Druga wojna światowa brutalnie zakończyła dzieciństwo młodego Zamenhofa. We wrześniu 1939 r. niemieckie bombowce zrównały z ziemią rodzinny dom Zamenhofów przy ul. Królewskiej 41. W styczniu 1940 r. na podwarszawskich Palmirach zamordowano Adama Zamenhofa, ordynatora Szpitala Starozakonnych. Do getta warszawskiego Ludwik trafił wraz z matką oraz ciotkami, Lidią i Zofią. Początkowo mieszkali u krewnych, a na początku 1941 r. Ludwik i Wanda znaleźli się w domu parafialnym przy kościele Wszystkich Świętych.
Latem 1942 r. rozpoczęła się likwidacja getta. W ucieczce z Umschlagplatzu pomógł Wandzie i Ludwikowi ksiądz Marceli Godlewski. Po „aryjskiej” stronie ukrywali się u Włodzimierza Janczewskiego pod przybranym nazwiskiem Zaleski; Ludwik zmienił imię na Krzysztof. Dzięki fałszywym dokumentom zamieszkali na Pradze. Krzysztof Zaleski w pracy w fabryce współpracował z AK. Po wojnie wrócił do dawnego nazwiska jednocześnie zachowując pseudonim wojenny. Lidia i Zofia zginęły w Treblince.
W 1949 r. Ludwik Krzysztof Zaleski-Zamenhof został inżyniere
m na Politechnice Warszawskiej specjalizując się w konstrukcjach betonowych. W 1959 r. wyjechał do Francji. Współtworzył m. in. krzyż lotaryński pomnika Charlesa de Gaulle’a w Colombey les Deux Églises i paryski stadion Parc des Princes. Był wieloletnim wykładowcą Wyższej Szkoły Architektury w Paryżu. Ma na swoim koncie ponad sto publikacji naukowych w języku polskim, francuskim, angielskim i esperanto. Z jego inicjatywy ustanowiono Medal Tolerancji, który w 1999 r. wręczył Janowi Pawłowi II. Przez lata był reprezentantem rodziny Zamenhofów na kongresach esperantystów.
17 grudnia 2007 r. na specjalnej sesji Rady Miasta Ludwik Krzysztof Zaleski-Zamenhof otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Miasta Białegostoku jako 15. osoba wyróżniona tym tytułem. Przez całe życie podkreślał związek swojego dziadka z Białymstokiem i wpływ miasta na powstanie języka międzynarodowego esperanto. Po raz ostatni odwiedził Białystok w 2009 r. w czasie 94. Światowego Kongresu Esperantystów.
Zamenhof w Warszawie – wypowiedź L. K. Zaleskiego-Zamenhofa po polsku
